Roszczenia związane z kablami, gazociągami lub innymi urządzeniami przesyłowymi cz. 2

Z posadowieniem na nieruchomości urządzeń przesyłowych (urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne) dla właściciela nieruchomości lub użytkownika wieczystego wiążą się określone uprawnienia.

Jak pisałem w poście z dnia 11 czerwca br. (cz. 1) jednym z „roszczeń właścicielskich” jest żądanie ustanowienia służebności przesyłu. Kolejnym roszczeniem może być żądanie wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości bez tytułu prawnego (wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości).

PODSTAWA:

Podstawę prawną roszczenia właściciela o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi art. 224 § 1 Kodeksu Cywilnego oraz art. 225 Kodeksu Cywilnego w zw. z art. 230 Kodeksu Cywilnego.

ZAKRES:

Przy formułowaniu roszczenia należy precyzyjnie oznaczyć jaka część nieruchomości została zajęta przez urządzenia przesyłowe. Oznaczając tę powierzchnię trzeba również uwzględnić tzw. strefy ochronne dla poszczególnych urządzeń przesyłowych (przykładowo dla gazociągów strefy kontrolowane wynoszą: 1) dla gazociągów podwyższonego średniego ciśnienia i gazociągów wysokiego ciśnienia, o średnicy nominalnej oznaczonej symbolem „DN”: a) do DN 150 włącznie – 4 m, b) powyżej DN 150 do DN 300 włącznie – 6 m, c) powyżej DN 300 do DN 500 włącznie – 8 m,  d) powyżej DN 500 – 12 m, 2) dla gazociągów niskiego i średniego ciśnienia – 1 m[1]; dla przewodów elektrycznych szerokość pasa ochronnego przy linii średniego napięcia (od 15 kV do 30 kV) – od 3 m do 4 m, dla linii wysokiego napięcia (110 kV, 220 kV i 400 kV) od 9 do 15 m, szerokość drogi dojazdowej do „strefy ochronnej” – 2,5 m.). Jeśli właściciel nie jest w stanie precyzyjnie wskazać jaka część nieruchomości jest zajęta przez urządzenia przesyłowe może wnioskować w pozwie o powołanie biegłego geodety.

WYSOKOŚĆ:

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie można obliczyć szacunkowo w oparciu o zasadę, iż za korzystanie z rzeczy należy się właścicielowi wynagrodzenie w takiej wysokości, w jakiej – w danych okolicznościach – mógłby je uzyskać, gdyby rzecz wynajął lub wydzierżawił czy oddał w odpłatne używanie na podstawie innego stosunku prawnego (Gerard Bienek, Urządzenia przesyłowe. Problematyka prawna Warszawa  2008   Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wydanie I, s.75, wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 273/2003). Powództwo winno dotyczyć jednorazowej zapłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres ostatnich 10 lat w przypadku osoby fizycznej, a przypadku przedsiębiorcy 3 lat. Jeśli właściciel nie jest w stanie precyzyjnie określić wysokości wynagrodzenia może wnioskować w pozwie o powołanie biegłego rzeczoznawcy majątkowego.

TRYB:

Roszczenia powyższe dochodzi się w trybie powództwa cywilnego. Pozew wnosi się do sądu właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Pozew podlega opłacie w wysokości 5% wartości dochodzonego roszczenia z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, która to opłata w przypadku wygranej w procesie jest dodatkowo zasądzana od przedsiębiorcy przesyłowego obok wynagrodzenia na rzecz wnoszącego pozew.

r.pr. Dariusz Śmiłek

---

[1] § 9 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Gospodarski z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe.

Charakter terminu do złożenia wniosku dekretowego. Posiadanie warunkiem skutecznego wniosku.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 Dekretu warszawskiego w ciągu 6 miesięcy od dnia objęcia w posiadanie gruntu przez gminę dotychczasowy właściciel lub jego następca prawny, a także użytkownik (w przypadku gdy grunty oddane były na podstawie obowiązujących przepisów w zarząd i użytkowanie) mogli zgłosić wniosek o przyznanie na tym gruncie prawa wieczystej dzierżawy z czynszem symbolicznym (obecnie prawo użytkowania wieczystego na podstawie art. 40 ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz. U. 1969 r. Nr 22 poz. 159)) lub prawa zabudowy za opłatą symboliczną (obecnie prawo użytkowania na podstawie art. 40 ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz. U. 1969 r. Nr 22 poz. 159)).

Termin do złożenia odpowiedniego wniosku był jednak terminem prawa materialnego i jego bezskuteczny upływ – wskutek niezłożenia wniosku – powodował wygaśnięcie przysługującego byłemu właścicielowi, jego następcy prawnemu lub użytkownikowi uprawnienia. Jednocześnie nie miało przy tym znaczenia, z jakich powodów doszło do niezłożenia omawianego wniosku w terminie dekretowym gdyż termin ten jako termin prawa materialnego nie jest przywracalny (zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 listopada 2006 r. I OSK 32/2006).

Jednocześnie samo złożenie wniosku w terminie nie było wystarczające. Po myśli art. 7 ust. 1 dekretu uwzględnienie wniosku właściciela o przyznanie prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego) uzależnione było jeszcze od spełnienia następujących przesłanek:

1. dotychczasowy właściciel musiał posiadać grunt w dacie złożenia wniosku w przypisanym prawem terminie. Z posiadaniem gruntu związane było immanentnie uprawnienie przyznane właścicielowi do złożenia wniosku w trybie art. 7 ust. 1 dekretu.
2. korzystanie z gruntu przez dotychczasowego właściciela dawało się pogodzić z przeznaczeniem tego gruntu według planu zabudowania.

Skutkiem braku posiadania nieruchomości warszawskiej przez dany podmiot było niewątpliwie to, iż nawet gdyby wniosek o przyznanie prawa własności czasowej do gruntu w trybie dekretowym został przez niego złożony podlegałby on odrzuceniu jako pochodzący od osoby nieuprawnionej. Ustawodawca wykluczył bowiem zgodnie z art. 7 ust. 1 i 2 dekretu z kręgu osób uprawnionych do złożenia wniosku osoby, które nie posiadały gruntu w dacie złożenia wniosku (zob. wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2002 r. I SA 1482/2000).

 r.pr. Dariusz Śmiłek